رهبر معظم انقلاب بعد از مشورت‌های فراوان با كارشناسان و مراكز مسئول،‌ «چشم انداز جمهوری اسلامی در افق سال 1404 ه‍ ش» را ترسیم فرموده‌اند.

این سند چشم انداز 20 سال آینده ملتی است كه با وجود دارا بودن قابلیت‌های فراوان در طول حدود 100 سال گذشته همواره از دستیابی به شأن و منزلت خود باز داشته شده است. امروز ایران می‌تواند با 42 میلیون جوان 18 تا 35 ساله بسیاری از نامرادی‌ها و ناكامی‌های گذشته را جبران كند. برای رسیدن، به این موفقیت چند نیاز اساسی مطرح می‌باشد:

1. داشتن برنامه؛ 2. داشتن امنیت داخلی و خارجی؛ 3. دارا بودن عزم راسخ برای پیشرفت بویژه در مسئولین؛ 4. برخورداری نظام از حمایت مردمی؛ 5. داشتن امكانات مالی و تداركاتی و فنی.

آنچه در طی سیزده سال گذشته در كشور اتفاق افتاده است، نشان می‌دهد پیمودن مسیر برای رسیدن به نقطه‌ای كه رهبر معظم انقلاب اسلامی در چشم انداز سال 1404 هـ. ش ترسیم فرمودند گرچه آسان نیست، اما كاملاً ممكن می‌باشد.

در همین راستا، در تحقق اهداف برنامه چهارم كه به عنوان اولین برنامه در چارچوب 20 ساله جمهوری اسلامی ایران مورد نظر است، اهتمام و دقت نظر نماینده دولت یعنی سازمان برنامه و بودجه كشور و كمیسیون‌های مربوطه در مجلس شورای اسلامی مهم و حساس تلقی می‌شود زیرا به انجام رساندن درست و دقیق اهداف این برنامه در برهه كنونی منطقه و جهان كه توسعه یافتگی از مزیت‌های حضور پرقدرت در عرصه‌های مختلف جهانی است از اهمیت بسزایی برای منافع حیاتی و ملی كشور برخوردار است.

با ابلاغ سیاست‌های كلی برنامه چهارم كه در پی چشم‌انداز 20 ساله از سوی رهبر معظم انقلاب ابلاغ گردید، دولت لایحه این برنامه را بررسی و به مجلس ارایه نموده و بدون تردید تسریع در این امر با عنایت به این كه رسیدگی به لایحه بودجه عمومی كشور نیز در دستور كار مجلس قرار دارد مهم بوده و انتظار می‌رود از سوی دولت تصویب و در مجلس شورای اسلامی تبیین و كارشناسی شد.

نكته مهم و اصلی این است كه برنامه‌های پنج ساله در ایران نمی‌تواند مطابق ومانند برنامه‌هایی باشد كه در كشورهای سوسیالیستی یا سرمایه‌داری و یا صرفاً بر اساس نسخه‌های بانك جهانی و صندوق بین‌المللی پول تدوین می‌شود.

در این برنامه‌ها صرفاً نباید ابعاد مادی و فیزیكی مد نظر قرار گیرد. زیرا جوامع اسلامی الگوهای خاص خود را دارند و یا باید داشته باشند. نمی‌توان برنامه را بدون توجه به ارزش‌های عمیق انقلابی و اسلامی و با فرض كنار آمدن با دشمنانی كه به خون مردم ایران تشنه هستند تدوین نمود. عدالت اجتماعی جزء لاینفك برنامه‌های توسعه در ایران است. این‌ها برخی از نكاتی است كه در سیاست‌های كلی ابلاغی مطرح گردیده و بدون آن‌ها برنامه های توسعه به سرمنزل مقصود نخواهد رسید. مقابله با تهاجم فرهنگی كه آثار و شواهد آن كاملاً نمایان شده و دیگر قابل كتمان نیست از دیگر مواردی است كه در دوره سازندگی كمتر مورد توجه قرار گرفت و در دوره اصلاحات عملاً از ادبیات رایج حذف شد ولی امروز خانواده‌ها و نوجوانان و جوانان كاملاً در احاطه آن قرار گرفته‌ و با مشكلاتی مواجه هستند كه امید می رود با تلاش و همت دولت مردان و مردم فهیم موانع پیش رفت فرهنگی بر طرف شود.

از آن جا كه اطلاع اصحاب فكر و قلم و نخبگان جامعه نسبت به مفاد و جهت‌گیری كلی سند چشم انداز 20 ساله و برنامه چهار ساله و توجه مداوم به آن می‌تواند در ارزیابی حركت‌های اجرایی و قوانین مربوطه كاملاً موثر و جهت ‌دهنده پیشنهادات و انتقادات و نظرات ایشان باشد متن این دو سند به حضور خوانندگان گرامی تقدیم می‌گردد.

فصل اول

چشم انداز 20 ساله محور وحدت و بسیج ملی است

طراحی سند نهایی چشم انداز 20 ساله ایران و ابلاغ آن توسط رهبر معظم انقلاب اسلامی یكی از افتخارات نظام جمهوری اسلامی است. این سند تكلیف جمهوری اسلامی را با دنیا و اساس مناسبات آن را با جهان تعیین می‌كند، همچنین این سند افق روشنی در برابر مردم و مسئولان ترسیم كرده و همه می‌دانند هدف چیست و مقصد كدام است. تحقق اهداف چشم انداز بیست ساله جمهوری اسلامی ایران باید به شعار ملی تبدیل و همه امكانات كشور در این جهت به كار گرفته شود همه سازمان‌ها بویژه رسانه ملی صدا وسیما، مطبوعات، دولت، قوه قضائیه، تشكل‌های سیاسی و نهادها و ارگان‌ها باید در جامعه، اطلاع رسانی كرده و روشن كنند كه ایران در 20 سال آینده به كشوری توسعه یافته با جایگاه اقتصادی، علمی، فن‌آوری در سطح منطقه با هویت اسلامی و انقلابی الهام بخش در جهان اسلام و دارای تعامل مؤثر و سازنده در روابط بین‌الملل تبدیل خواهد شد. بر اساس این سند راهبردی، ایران كشوری توسعه یافته با جایگاه اول اقتصادی، علمی و فناوری در سطح منطقه، با هویت اسلامی و انقلابی، الهام بخش در جهان اسلام و با تعامل سازنده و مؤثر در روابط بین‌الملل خواهد بود.

متن سند نهایی چشم انداز بیست ساله جمهوری اسلامی ایران كه در برخی مطبوعات آمده به این شرح است:

بسم الله الرحمن الرحیم

«چشم انداز جمهوری اسلامی ایران در افق 1404 هجری شمسی»

ـ با اتكال به قدرت لایزال الهی و در پرتو ایمان و عزم ملی و كوشش برنامه‌ریزی شده و مدبرانه‌ی جمعی و در مسیر تحقق آرمان‌ها و اصول قانون اساسی، در چشم انداز بیست ساله:

ایران كشوری است توسعه یافته با جایگاه اول اقتصادی، علمی و فناوری در سطح منطقه، با هویت اسلامی و انقلابی، الهام بخش در جهان اسلام و با تعامل سازنده و مؤثر در روابط بین الملل.

جامعه‌ی ایرانی در افق این چشم انداز چنین ویژگی‌هایی خواهد داشت:

توسعه یافته، متناسب با مقتضیات فرهنگی، جغرافیایی و تاریخی خود و متكی به اصول اخلاقی و ارزش‌های اسلامی، ملی وانقلابی، با تأكید بر: مردم سالاری دینی، عدالت اجتماعی، آزادی‌های مشروع، حفظ كرامت و حقوق انسان‌ها و بهره‌مند از امنیت اجتماعی و قضایی.

برخوردار از دانش پیشرفته، توانا در تولید علم و فناوری، متكی بر سهم برتر منابع انسانی و سرمایه اجتماعی در تولید ملی.

امن، مستقل و مقتدر با سامان دفاعی مبتنی بر بازدارندگی همه جانبه و پیوستگی مردم و حكومت.

برخوردار از سلامت، رفاه، امنیت غذایی، تأمین اجتماعی، فرصت‌های برابر، توزیع مناسب درآمد، نهاد مستحكم خانواده، به دور از فقر، فساد، تبعیض و بهره‌مند از محیط زیست مطلوب.

فعال، مسئولیت پذیر، ایثارگر، مؤمن، رضایت‌مند، برخوردار از وجدان كاری، انضباط، روحیه‌ی تعاون و سازگاری اجتماعی، متعهد به انقلاب و نظام اسلامی و شكوفایی ایران و مفتخر به ایرانی بودن.

دست‌یافته به جایگاه اول اقتصادی، علمی و فناوری در سطح منطقه‌ی آسیای جنوب غربی (شامل آسیای میانه، قفقاز، خاور میانه و كشورهای همسایه) با تأكید بر جنبش نرم افزاری و تولید علم، رشد پرشتاب و مستمر اقتصادی، ارتقای نسبی سطح درآمد سرانه و رسیدن به اشتغال كامل.

الهام بخش، فعال و مؤثر در جهان اسلام با تحكیم الگوی مردم سالاری دینی، توسعه‌ی كارآمد، جامعه اخلاقی، نواندیشی و پویایی فكری و اجتماعی، تأثیر گذار بر همگرایی اسلامی و منطقه‌ای بر اساس تعالیم اسلامی و اندیشه امام خمینی ـ رحمه الله علیه ـ.

دارای تعامل سازنده و مؤثر با جهان بر اساس اصول عزت، حكمت و مصلحت.

ملاحظه: در تهیه، تدوین و تصویب برنامه‌های توسعه و بودجه‌های سالیانه، این نكته مورد توجه قرار گیرد كه: شاخص‌های كمی كلان آن‌ها از قبیل: نرخ سرمایه گذاری، درآمد سرانه، تولید ناخالص ملی، نرخ اشتغال و تورم، كاهش فاصله میان دهك‌های بالا و پایین جامعه، رشد فرهنگ و آموزش و پژوهش و توانایی‌های دفاعی و امنیتی، باید متناسب با سیاست‌های توسعه و هداف و الزامات چشم انداز، تنظیم و تعیین گردد و این سیاست‌ها و هدف‌ها به صورت كامل مراعات شود.

شایان ذكر است این چشم انداز مبنای تنظیم سیاست‌های كلی چهار برنامه پنج ساله آینده خواهد بود و افق جهت گیری كلی فعالیت‌های كشور را در ابعاد مختلف در بیست سال آینده مشخص می‌نماید.

فصل دوم

ضرورت اعمال سیاست‌های كلی

پس از ابلاغ سند نهایی چشم انداز بیست ساله ایران توسط رهبر معظم انقلاب به سران سه قوه و رئیس مجمع تشخیص مصلحت نظام، معظم له طی نامه‌ای خطاب به آقای خاتمی رئیس جمهور بر اساس اصل یكصد و ده قانون اساسی سیاست‌های كلی برنامه چهارم توسعه را كه در چارچوب سند چشم انداز بیست ساله كشور می‌باشد ابلاغ كردند. این سیاست‌های كلی كه مشتمل بر سرفصل‌های امور فرهنگی، علمی و فناوری، امور اجتماعی، سیاسی، دفاعی و امنیتی «امور مربوط به مناسبات سیاسی و روابط خارجی» و امور اقتصادی می‌باشد دارای 52 بند و یك ملاحظه است.

نكته مهم این است كه با ابلاغ سیاست‌های كلی برنامه چهارم به عنوان نخستین برنامه توسعه دوران بیست ساله از سوی رهبر معظم انقلاب اسلامی قوای تقنینی و اجرایی كشور، همه تلاش و فعالیت خود را برای تدوین برنامه‌ای جامع و عملیاتی برای یك دوره پنج ساله كه مورد نظر معظم له می‌باشد، به كار بندند